Eigenaardig genoeg bleef maatschappelijk tumult uit. De reactie van Divosa en VNG was zoals te verwachten defensief: ‘Het ligt aan het financieringssysteem, mensen schamen zich en natuurlijk, nader onderzoek is nodig.’ Nader onderzoek nodig? We verzuipen in het onderzoek. Inderdaad: de ingewikkeldheid van het systeem maakt dat burger maar ook de ambtenaar het niet meer weten. En de consequenties van een aanvraag van een regeling zijn niet te overzien. Vaak zorgt een aanvraag voor financiële en psychische schade, onbegrijpelijke terugvorderingen en kom je terecht in een bureaucratisch moeras. Allemaal al lang bekend, het programma Simpel Switchen heeft het nogmaals bevestigd. Dat de financiering voor perverse prikkels zorgt is ook al lang bekend. Denk alleen maar aan de inkomsten van het gemeentefonds versus de uitgaven aan re-integratie. Ook een bureaucratisch moeras. Dat mensen psychisch lijden door financiële problemen: wisten we al, net nogmaals bevestigd door het CPB. Ze gaan eerder dood (7 jaar) en leven veel langer in een slechte gezondheid (18 jaar), ook geen nieuws meer. 

Als alles al bekend is, waarom is het dan zoals het is? Een goede vraag. Als gemeenten, of meer in het algemeen de overheid, de burger niet bereikt met het hele pakket aan voorzieningen, regelingen, hulpverlening, wordt het dan niet tijd om na te denken over of de overheid wel de goed plek is voor deze taak? De overheid heeft immers een januskop: de handhavingskop heeft de laatste decennia de overhand gehad, de hulpverleningskop lijkt onderhand te zijn onthoofd. Te hopen is dat de oproep van de Inspectie voor ‘een gezamenlijke aanpak van Rijk en gemeenten’ snel wordt afgedwongen door maatschappelijke actie voor een beter sociaal stelsel.

Yvette Bommeljé is redactievoorzitter van Sociaal Bestek.