‘Vakkundig aan het Werk’ (copy)

werk en inkomen

Opbrengst van het kennisprogramma en het vervolg ervan

‘Vakkundig aan het Werk’

Kennis in de praktijk ontwikkelen is lastig, kennis overdraagbaar en benutbaar maken is nog veel lastiger. Kennisprogramma ‘Vakkundig aan het Werk’ gaat die uitdaging aan en is een belangrijke stimulans bij de bevordering van evidence based practice: de afweging tussen wetenschap, praktijkervaring en situatie van de klant.

DOOR Anneke van der Giezen, Anne Ballering en Marcel Senten

Deel dit verhaal

ZonMw voert sinds eind 2015 het kennisprogramma ‘Vakkundig aan het Werk’ uit.1 Staatssecretaris Jetta Klijnsma startte dit programma om gemeenten te ondersteunen bij het vinden van antwoorden op de vraag ‘Wat werkt (niet) voor wie en waarom?’ Het kennisprogramma stimuleert onderzoek naar concrete antwoorden op deze vragen, bedoeld voor lokale beleidsmakers en professionals in het domein Werk en Inkomen. Het achterliggende doel van dit programma is het bevorderen van de ‘evidence based practice’ (EBP) in het domein van werk en inkomen. Sommigen denken – onterecht – dat EBP betekent dat je alleen wetenschappelijk bewezen effectieve interventies mag inzetten. EBP wil echter zeggen dat de klantmanager een professionele afweging maakt om de beste aanpak voor een specifieke cliënt in te zetten. Bij EBP betekent dit dat de professional kennis uit drie bronnen haalt: vanuit eigen ervaringen en expertise, vanuit de wensen en behoeften van de klant en vanuit de beste wetenschappelijke inzichten.2 Het kennisprogramma moet in deze kennis voorzien vanuit de wetenschap, en dat op zo’n manier doen dat de lokale beleidsmaker en/of de professional hiermee uit de voeten kan.

Veel projecten

Inmiddels zijn we vijf jaar verder. Het programma kende tot dusver vier subsidierondes en een zesde subsidieronde staat nu open. ZonMw heeft in juni 2020 de opdracht gekregen om een vervolgprogramma uit te voeren tot en met 2025. Tot nu toe participeren (of hebben geparticipeerd) 111 gemeenten in 59 lopende en/of afgesloten projecten. Al deze onderzoeks- en ontwikkelprojecten werden uitgevoerd in samenwerking met de lokale praktijk. Zodoende is er een leerproces op gang gebracht tussen onderzoekers en professionals om bepaalde werkwijzen te evalueren op hun resultaten, en werpt dit vruchten af voor de professionalisering van de praktijk.

We concluderen dat het programma aanslaat, veel beweging en enthousiasme teweeg heeft gebracht en ook tot betekenisvolle resultaten leidt. Dit betekent echter niet dat alle projecten goed lopen.Belangrijke risico’s voor dit type projecten zijn: de weerbarstige praktijk, wisselingen in de gemeentelijke top waardoor draagvlak voor onderzoek onvoldoende wordt overgedragen aan een nieuwe wethouder of directeur, te weinig deelnemers die willen meedoen aan een onderzoek (te hoge non-respons) en/of tegenvallende inhoudelijke antwoorden op de onderzoeksvraagstelling op basis van de onderzoeksresultaten (nieuwe aanpak blijkt niet beter te werken). De realistische conclusie is daarom dat er naast successen ook tegenvallers zijn.

Via de website van ZonMw zijn de resultaten beschikbaar van alle tot nu toe afgesloten projecten, gerubriceerd naar een van de vier programmalijnen. Divosa publiceerde verhalen uit deze projecten waar – op zeer toegankelijke wijze – ook inzicht geboden wordt in de resultaten.3 In dit artikel presenteren we een kleine greep aan projectresultaten: een effectieve aanpak voor de participatie van vluchtelingen in Amsterdam, het gebruik van big data bij re-integratie in Rotterdam en een effectieve budgetcursus in een grote groep gemeenten verspreid door Nederland. Op de website van ZonMw zijn veel meer projectresultaten te vinden.

Klik om te vergroten

Binnen het veld van werk en inkomen is een brede beweging op gang gebracht met een streven naar meer gebruik van kennis op de werkvloer

Kennisateliers

In 2018 is een speciale werkgroep (onder coördinatie van ZonMw) met vertegenwoordigers van het ministerie van SZW, LCR, BvK, Divosa, de Werkplaatsen Sociaal Domein en SBCM gestart met de voorbereiding van een drietal kennisateliers. In het voorjaar 2019 zijn deze regionale kennisateliers gehouden onder het motto ‘Wat werkt in jouw praktijk?’ Doelgroepen waren (primair) klantmanagers en andere professionals in het sociaal domein, hun leidinggevenden, lokale beleidsmedewerkers/ wethouders en cliëntvertegenwoordigers. De kennisateliers vonden plaats in Tilburg, Groningen en Almere. Het overgrote deel van de bezoekers was werkzaam bij gemeenten of andere praktijkinstellingen. Zowel de bezoekers als de organiserende organisaties gaven aan zeer tevreden te zijn over deze kennisateliers. Een speciaal e-magazine ‘Wat werkt in jouw praktijk?’ geeft allerlei informatie over de kennisateliers, gaat in op de beschikbare kennis en doet in woord en beeld verslag van de drie bijeenkomsten. 4

Opbrengst

ZonMw heeft een tussenevaluatie uitgevoerd naar het functioneren van het programma. Hierbij werden onder andere de belangrijkste stakeholders en een aantal programmadeelnemers geïnterviewd. De belangrijkste conclusie luidt: ‘Binnen het veld van werk en inkomen is een brede beweging op gang gebracht met een streven naar meer gebruik van kennis op de werkvloer. De activiteiten van het programma worden gezien als een belangrijk onderdeel en medestimulator van die beweging. Het is echt een programma “van iedereen” geworden.’

Bij de (111) gemeenten die betrokken waren bij de projecten van ‘Vakkundig aan het Werk’, hebben de projecten ook stimulerende invloed op de praktijk. De kennis wordt direct gebruikt, of op zijn minst is het de verwachting dat dat gaat gebeuren als een project is afgerond. Daarnaast wordt in elk project 10 procent van het budget gereserveerd voor communicatie en implementatie van de resultaten. Onderdeel hiervan is ook het toepasbaar maken en overdragen van kennis naar andere gemeenten. Dit blijkt echter helaas (nog) beperkt plaats te vinden. Het organiseren van symposia, het ontwikkelen van concrete factsheets of tools, of op andere manieren kennisuitwisseling stimuleren, is hiervoor wel nuttig, maar niet genoeg. Ons is gebleken dat elke organisatie, maar eigenlijk ook elke professional, leidinggevende of beleidsmaker, zelf een leerproces moet doorlopen. Kennisoverdracht en kennisuitwisseling zijn daarbij een belangrijk onderdeel, maar ook niet meer dan dat. Juist door ‘samen met elkaar’ in de uitvoering en met onderzoekers en vertegenwoordigers van kennisinstituten en bijvoorbeeld beroepsorganisaties nieuwe kennis te ontwikkelen of zelf te ervaren wat nieuwe tools kunnen toevoegen aan het bekende arsenaal, ontstaat een klimaat waarin gewenste verandering en groei een kans krijgen. Onze belangrijkste ervaring in de periode 2015-2020 is dus dat kennis in de praktijk ontwikkelen lastig is, maar kennis overdraagbaar en benutbaar krijgen is misschien nog wel lastiger.

In het vervolgprogramma is ruimte ingebouwd voor een aantal grootschalige trajecten waarin verschillende gemeenten met elkaar en met onderzoekers, kennisinstituten en beroepsorganisaties zelf kennis kunnen ontwikkelen

Verlenging programma

ZonMw heeft medio 2020 de opdracht gekregen om het programma nog vijf jaar te verlengen. In dit tweede deel van het programma komt kennisoverdracht en kennistoepassing veel meer centraal te staan dan in het eerste deel.5 Wermers en collega’s concludeerden in juni 2020 ook: ‘De professional overbrugt (bij EBP) zelf de kloof tussen wetenschap en praktijk. Dat klinkt natuurlijk heel mooi, maar wetenschappelijke kennis in de praktijk toepassen is niet altijd even gemakkelijk. Zeker niet voor uitvoerende professionals die geen wetenschappers zijn en dat ook niet zouden moeten zijn.’6 In het vervolgprogramma is daarom ruimte ingebouwd voor een aantal grootschalige trajecten waarin verschillende gemeenten met elkaar en met onderzoekers, kennisinstituten en beroepsorganisaties zelf kennis kunnen ontwikkelen en uittesten, en kunnen stimuleren dat er in de praktijk ook mee gewerkt gaat worden.

ZonMw gaat ook verder met de opbrengst van een succesvol project dat speciaal gericht was op kennisoverdracht: ‘Kopkrakers: kies voor maatwerk’. Een speciaal daartoe ontwikkelde app brengt voorbeeldcasuïstiek op toegankelijke en praktische wijze over.7 Het idee – heel kort samengevat – is dat we – onder andere via de app – toewerken naar een kennisplaats (een zogenaamde body of knowledge) in combinatie met deze casuïstiek en bijbehorende handelingsperspectieven, opgebouwd op basis van kennis uit onder andere de Vakkundig-projecten (wetenschap), ervaring van de professional en de situatie/wensen van de klant. Op deze wijze kan de opbrengst van de eerste periode worden geoogst en vertaald worden naar de praktijk, waardoor de oogst ook uitwisselbaar wordt tussen gemeenten én in de tweede periode ook met professionals bij het UWV. ZonMw werkt hierbij nauw samen met de professionals in de praktijk en de organisaties waarbij zij werken. Zodat het programma en de inhoud niet alleen vóór maar ook dóór hen wordt ingevuld. ZonMw zal er bovendien ook voor waken dat het cliëntenperspectief voldoende wordt meegenomen bij deze invulling. Leerproces vakmanschap ‘Vakkundig aan het Werk’ stimuleert de sector werk en inkomen een cultuur op te bouwen waarin evidence based kennis ontstaat binnen een ‘evidence based practice’. UWV en gemeenten zetten meer en meer in op vakmanschapsontwikkeling van de medewerkers die bij hen werkzaam zijn. De kwaliteit van de dienstverlening kan daardoor verbeteren en daarmee ook tot betere resultaten leiden voor de – vaak kwetsbare – burgers die van deze dienstverlening afhankelijk zijn.

Anneke van der Giezen is programmacoördinator bij het ministerie van SZW (avdgiezen@minszw.nl).
Anne Ballering is programmamanager bij ZonMw.
Marcel Senten is senior communicatie adviseur bij ZonMw.

1 Zie ook https://www.zonmw.nl/nl/onderzoek- resultaten/preventie/programmas/programma- detail/vakkundig-aan-het-werk/

2 Anne Wermers, Femke Bennenbroek en Lissa Hollmann. ‘Wetenschappelijke kennis toepassen was nog nooit zo makkelijk’. Sociaal Bestek juni 2020.

3 Zie diverse artikelen op https://www.divosa. nl/nieuws/verhalen

4 Zie https://publicaties.zonmw. nl/e-magazine-kennisateliers- wat-werkt-in-jouw-praktijk/

5 Zie https://www.zonmw.nl/nl/onderzoek-resultaten/ preventie/programmas/programma- detail/vakkundig-aan-het-werk-2/

6 Anne Wermers, Femke Bennenbroek en Lissa Hollmann. ‘Wetenschappelijke kennis toepassen was nog nooit zo makkelijk’. Sociaal Bestek juni 2020.

7 Zie https://www.kennisplatformwerkeninkomen. nl/actueel/nieuws/2020/04/03/kopkrakers- kies-voor-maatwerk


    Warning: Undefined array key -1 in /var/hpwsites/u_twindigital_html/website/html/webroot/sociaalbestekpremium.nl/wp-content/plugins/diziner-core/lib/TwinDigital/Diziner/Core/Post.php on line 965
  • ‘Vakkundig aan het Werk’ (copy)

    Vorige artikel

    Warning: Undefined array key 0 in /var/hpwsites/u_twindigital_html/website/html/webroot/sociaalbestekpremium.nl/wp-content/plugins/diziner-core/lib/TwinDigital/Diziner/Core/Post.php on line 928
  • ‘Vakkundig aan het Werk’ (copy)

    Volgende artikel

Sociaal Bestek is een uitgave van Virtùmedia.

Redactie

Yvet Bommeljé, voorzitter redactie
János Betkó, lid
Margaretha Buurman, lid
Marcel van Druenen, lid
Stan Verhaag, lid
Codrik van de Wetering, lid
Tea Keijl, eindredacteur
Thomas van Roijen, webredacteur
Email

Klantenservice

Virtùmedia
Postbus 595
3700 AN Zeist
+31 (0) 85 040 74 00
Email